کوتاه دربارۀ فلسفۀ میان فرهنگی

نویسنده:
نویسنده:

دکتر احمدعلی حیدری

دربـاره فلسـفه میانفرهنگـی میتـوان گفـت کـه یـک فراشـد اسـت، روالـی اسـت کـه پیوسـته حرکــت میکنــد و معابــر و گذرگاه‌هــای متعــددی را پشــت ســر میگــذارد. در ایــن میــان آنچــه کــه پیوســته همــراه اوســت عبــارت اســت از گفتوگوهــای چنــد جانبــه یــا همــان

چیــزی کــه بــه آن پولیلــوگ ( )Polylogمیگوینــد. فلســفهی میانفرهنگــی در روزگار

مـا یـک جریـان فلســفی زنــده و پویـا اســت کـه مترصــد اســت بــه مســائل بسـیار متنـوع و دامنــهدار جهــان معاصــر از منظــر میانفرهنگــی پاســخ دهــد و بــرای ایــن پاســخگویی یــک منظـر و یـا یـک زاویـه خـاص را مـد نظـر قـرار نمیدهـد بلکـه میکوشـد تـا موضـوع را از منظرهــای مختلــف و بــر مبنــای اســتماع گفتارهــای متعــدد برآمــده از فرهنــگ هــای مختلــف بنگــرد. فلســفهی میانفرهنگــی همانطــور کــه از نامــش پیداســت مصــر اســت کــه در میانــه بایسـتد؛ نسـبتی متعـادل و بـه تعبیـری مناسـبتر، وسـط در میـان ایـن تنـوع فرهنگهـا بیایـد تـا بتوانـد بـه نگـرش و شـهادتی درسـت نائـل گـردد؛ شـاید همـان چیـزی کـه در تلقـی سـنتی و آیینـی مـا «امـت وسـط» گفتـه شـده اسـت.

فلســفه میانفرهنگــی کــه از ادعــای انحصــاری بهرهمنــدی از حقیقــت گریــزان اســت، هرگونـه مرکزگرایـی و اصالـتدادن بـه یـک فرهنـگ خـاص را مـورد انتقـاد قـرار میدهـد و گرایشهایـی را کـه قائـل بـه انحصـار درسـتی در فلسـفهی اروپایـی و یـا غربـی اسـت مـردود می ًشــمرد. در عیــن حـال ایــن فلسـفه اذعــان دارد کـه اساسـا انســان بــه ســبب ایــن کــه «در جهـان» اسـت، بـه ناچـار جغرافیـا، مـکان و زمـان خـاص خـود را دارد امـا بـا تمامـی ایـن تفاصیـل از امـکان خـاص فرارفتـن از خویـش (ترانسـدنس) در معنایـی عـام برخـوردار اسـت کــه بــا همیــن ماحظــه میتوانــد بــه رغــم همــهی محدویتهــای فرهنگــی، دیگــران را نیــز ببینــد، تفاوت‌هــای فرهنگــی انســانها را بپذیــرد بــر آنهــا حرمــت نهــد.

آنگونــه کــه فرانتــس مارتیــن ویمــر، از چهرههــای شــاخص فلســفهی میــان فرهنگــی، بارهــا یــادآور شــده اســت فلســفه میانفرهنگــی راهــی فعــال و ســلوکی اســت تــوأم بــا کوشــش و کــرد و کار کــه اســتعدادی وافــر بــرای طراحــی و برنامهریــزی دارد و میتــوان آن را بدیلــی مناســب بــرای شــمولگراییهای متکبرانــه و یــا بینشهــای جدابافتــهی متفاخرانــه دیــد. میانفرهنگیهــا راه ســومی را عرضــه میکننــد کــه بیــش از هــر چیــز دیگــری مبتنــی بــر گفتوگــو اســت.

فعالیتهـای انجمـن فلسـفهی میانفرهنگـی ایـران و برگـزاری نشسـتهای داخلـی و بینالمللـی متنـوع (و از جملـه نشسـتهای اسـتادان معـزز اهاشـی و ناگایـی) در جهـت تحققبخشـیدن بـه آرمــان گفتوگــو در میــان همــهی انســانهایی اســت کــه اهمیــت و نعمــت خــردورزی مبتنــی بـر مهـر و دوسـتداری دیگـری را ارج مینهنـد.